Het creëren van een strategische routekaart voor de toekomst

Dit is een fragment van het artikel Toekomstdromen. Het hele artikel kun je lezen in mini-magazine Blikverruiming 02.

Robin Bergman is onderzoeker en schrijver van Toekomst van het Lichaam. Voor Stichting Toekomstbeeld der Techniek ging Robin in deze verkenning op zoek naar de invloed van technologie op de toekomst van het lichaam in 2053. In het Haagse café Bartine vraag ik Robin naar mijn favoriete onderwerp: de kracht van verbeelding in relatie tot strategie, innovatie en de toekomst. Hoe kun je de verbeeldingskracht oprekken en buiten bestaande denkkaders treden? Met deze invalshoek heeft hij ervaring opgedaan gedurende het onderzoek en in de samenwerking met ontwerpers en kunstenaars.

“Ten eerste wil ik graag de term ‘verbeelding’ demystificeren”, zegt Robin. “Is er een verschil tussen verbeelding en creativiteit? Verbeeldingskracht is een waardevolle term die creativiteit omvat, maar liever praat ik over speculatief design. Dit benadrukt een meer gerichte en actieve benadering van creativiteit en toekomstgericht denken buiten het huidige referentiekader.” In Toekomst van het Lichaam verwoord Robin het als volgt: “Uiteenlopende studies laten zien dat speculatieve ontwerpen verschillende functies hebben in het verkennen van de toekomst: bewustwording creëren, mogelijkheden vergroten en handvatten bieden voor bestuursinstrumenten.

Door kennis uit het heden te combineren met mogelijke toekomsten, scenario’s, die deze blik verbreden, ontstaan uiteenlopende mogelijke toekomsten”, zie afbeelding The futures cone. De term werd voor het eerst gebruikt in de jaren negentig door de Britse ontwerpers Anthony Dunne en Fiona Raby. In hun boek Speculative Everything beschrijven ze speculative design als volgt:

“Speculative design thrives on imagination and aims to open up new perspectives on what are sometimes called wicked problems, to create spaces for discussion and debate about alternative ways of being, and to inspire and encourage people’s imaginations to flow freely. Design specu- lations can act as a catalyst for collectively redefining our relationship to reality.”

Robin: “Veel kunstenaars en creatieve mensen hebben geleerd ‘niets is gek’. In het bedrijfsleven is het tegenovergestelde vaak aan de orde: er is angst om als raar te worden bestempeld. We zijn sociaal geconditioneerd om ons te gedragen op een manier die als ‘normaal’ wordt beschouwd. Een belangrijke relatie, zoals tussen werknemer en werkgever, zetten we niet graag op het spel door sterk af te wijken van de heersende gedragsregels. Daarnaast voelen veel mensen zich ongemakkelijk bij onzekerheid en spelen met de werkelijkheid. Je kunt je voorstellen dat het om die redenen lastig is om de bedrijfswereld en creativiteit bij elkaar te brengen. Om open te staan voor toekomstdromen is een psychologisch veilige omgeving noodzakelijk.”

Het is onmogelijk om te voorspellen welke veranderingen op ons pad zullen komen. Daarom is het des te belangrijker dat iedereen op een goede manier met die onzekerheid kan omgaan.

\Robin Bergman en Paula Buit