5 startpunten

Als je het kunt bedenken, is het te laat. Dat is het punt van ‘glitches’, ik vertaal het maar als verstoring van de huidige status quo. Je weet niet wat het betekent. Het zit tussen signaal en ruis in. 
 
We zitten gevangen in vertrouwde denkframes: van hier naar daar, van goed en slecht. Maar sommige toekomsten bestaan buiten dat frame. Ze vallen tussen de categorieën. Ze voelen als ‘glitches’. Parasieten in het systeem. Ze storen. Ze verwarren. En juist dáár schuilt radicale vernieuwing.

Simon Höher, Dark Matter Labs stelt: “De meest radicale toekomsten zijn nog ondenkbaar.” Toekomstwerk wordt dan niet het kunnen voorstellen, maar ontleren. Ontframen. Ruimte maken voor het nog-niet-weten. Hoe ontwerp je dan voor iets wat je nog niet kunt bedenken? Simon noemt vijf lenzen, vijf startpunten hoe je dit kunt aanpakken:

1. Sensing the invisible
Wat nemen we niet waar? Wat valt buiten het zichtbare systeem? Maak het voelbaar. Meetbaar. Voorbeelden: Trees as infrastructure of cornerstone indicatoren, een idee van econoom Katherine Trebeck: Wat als we meten hoeveel 8-jarige meisjes elke ochtend op de fiets naar school gaan? Wat zegt ons dat over levenskwaliteit, onderwijs, gelijkheid, veiligheid in onze buurten? Of het aantal mensen dat gelukkig is op een zondagavond en naar de komende week kijkt?

2. Imagining the unthinkable
Creëer plekken waar alternatieve werelden ontstaan; in kunst, cultuur, lokale ruimtes. Bouw ‘parasitaire’ infrastructuren waarin het nieuwe kan ontstaan.

3. Coordinating the ungovernable
Niet alles is planbaar. Werk met autonomie én afstemming. Zoek niet één waarheid, maar een gedeelde missie in een veld vol verschillen. Voorbeeld: Het project dat net zero cities heet. Het is een van de enorme missies van de Europese Commissie met het doel om 100 Europese steden om te vormen tot klimaatneutrale steden tegen 2030.

4. Testing the unplannable
Geen silver bullets. Werk met portfolios van mogelijkheden. Creëer ‘enabling conditions’: kleine interventies die het systeem uitnodigen om zelf te reageren. Voorbeeld: Stockholm plaatste meer bankjes om het wandelen te stimuleren. 

5. Learning the unknowable
Herken de loops waarin we vastlopen. Stimuleer vernieuwing. Behoud het waardevolle. Hier ergens tussen in, is waar het leren gebeurt. Twijfel bewust: aan het nieuwe, het oude en aan de manier waarop we keuzes maken. Denk aan the ant mill. Samen met elkaar realiseren: Hé, we zitten vast. We moeten er samen uitkomen. 

Toekomst is geen eindpunt.
Als je niet weet waar je heen moet, vergroot de opties.

Dit was een item in nieuwsbrief 31. Wil je ook de nieuwsbrief Blikverruiming over nieuwe perspectieven op strategische onderwerpen ontvangen? Je bent van harte welkom bij de community van Blikverruimers.