Voor TrendRede schreef ik over iets wat we nooit echt begrepen: intuïtie. Hoe veel organisaties en systemen verstrikt zijn geraakt in ratio en logica. We zijn verleerd te vertrouwen op wat we niet kunnen meten. Intuïtie keert terug in deze chaotische tijd. Maar intuïtie kan je ook misleiden met sentimenten en misinformatie.

Het besef groeit dat we anders moeten leren kijken, luisteren en leiden. Er is hoop. Steeds meer mensen keren zich naar binnen. Niet om zich af te sluiten, maar om opnieuw af te stemmen. Op hun ritme. Op hun rol. Op wat klopt.

Wie durft nog te luisteren—voorbij het zichtbare, voorbij het zekere? Niet als tegenpool van het denken, maar als verdieping ervan. Want alleen als we hoofd, hart en lichaam verbinden, kunnen we de volle complexiteit van onze tijd echt begrijpen en aanpakken. De vraag is: kunnen we weer luisteren? Naar onszelf? Naar de ander? Lees hieronder het gehele artikel.

In een tijd waarin de wereld te complex is voor alleen ratio, keren we langzaam terug naar een vergeten vaardigheid: intuïtie – een innerlijk kompas dat ons helpt navigeren. Niet als vervanging van denken, maar als zijn noodzakelijke metgezel.

In een tijd waarin de wereld te complex is voor alleen ratio, keren we langzaam terug naar een vergeten vaardigheid: intuïtie – een innerlijk kompas dat ons helpt navigeren. Niet als vervanging van denken, maar als zijn noodzakelijke metgezel.

Je voelt het misschien niet meteen, maar het is er wel. Een collectieve onderstroom. Het gevoel dat we het contact kwijt zijn. Met de wereld. Met elkaar. Met onszelf. We kiezen er bewust voor om niet te luisteren, hoewel de wereld schreeuwt om aandacht. De val van het kabinet brak niet alleen de politiek maar ook het vertrouwen, en toont dat er iets diepers wringt. Systemen haperen en we verliezen collectief de grip. En in plaats van die onrust onder ogen te zien, sluiten we ons af. We zoeken veiligheid in onze eigen bubbel. We lopen door steden met noise cancelling op onze oren, zodat we zélf bepalen wat we horen. Geen vogels, geen verkeer, geen mensengeluiden. Alleen je zorgvuldig gekozen soundtrack. Maar door dit te doen, raken we het vermogen kwijt om aan te voelen wat onze aandacht vraagt.

Intuïtie als vergeten kompas

We zijn verleerd te vertrouwen op wat we niet kunnen meten. Vroeger was intuïtie – onze lichaamsintelligentie – geen vaag gevoel, maar noodzaak. Een jager hoorde het verschil tussen wind en een brekende tak. Een moeder voelde dat haar kind ziek was, zonder thermometer. Er is (nog) geen harde data, er is een gevoel dat richting geeft.

Sinds de Verlichting en versterkt door het industriële tijdperk kreeg rationeel denken de overhand. Alles moest meetbaar, bewijsbaar, controleerbaar zijn. Intuïtie leek daardoor al snel onbetrouwbaar en ongeschikt voor belangrijke beslissingen (1). Maar de wereld is veranderd. In de wirwar van informatie en vastlopende systemen herleeft dat oude kompas. Intuïtie keert terug in een wereld die tegelijk hunkert naar richting én overspoeld wordt door verwarring.

De illusie van ordening

Sinds de opkomst van Donald Trump en het ‘post-truth’-tijdperk, waarin feiten terrein verliezen en verhalen de boventoon voeren, worstelen we steeds meer met het vinden van waarheid en richting. Antropoloog Jitske Kramer spreekt van een ‘trickster cultuur’ (2): een fenomeen waarin betekenis wordt bespeeld, twijfel wordt gezaaid en gevestigde systemen worden ondermijnd — soms speels, soms ontwrichtend. Algoritmen bepalen wat we zien en AI schrijft steeds vaker mee aan de werkelijkheid. Als samenleving wordt het steeds lastiger om te zien wat echt belangrijk is. Datzelfde intuïtieve brein zit ook vol vooroordelen en denkfouten – en kan ons in deze chaotische tijd ook misleiden. Sentimenten, angsten en onderbuikgevoelens zijn makkelijk te bespelen in een wereld vol ruis en verwarring.

Taal die kantelt

In miljoenen boeken tussen 1850 en nu ontdekten onderzoekers een opvallend patroon: sinds de jaren 1980 neemt het gebruik van rationele, wetenschappelijke termen af (3). Intuïtieve en emotionele woorden nemen juist toe. Die verschuiving versnelt vanaf 2007, met de opkomst van sociale media.

Waar we vroeger zeiden: ‘wij concluderen’, zeggen we nu: ‘mijn ervaring is’ of ‘ik voel’. Taal beweegt mee met hoe we de wereld ervaren – en die ervaring is steeds minder meetbaar. En steeds individueler en subjectiever.

Maar dit is slechts één kant van de medaille. Intuïtie blijft ook een krachtig hulpmiddel: het stelt ons in staat zonder harde data sociale signalen op te pikken, patronen te herkennen en verbinding te maken waar logica tekortschiet. Zo wordt intuïtie opnieuw een noodzakelijke gids in tijden van onzekerheid.

Nieuwe denkkaders

Als technologische, ecologische en sociale systemen gelijktijdig veranderen, volstaat lineair denken niet meer. Volgens Dr. Lydia Kostopoulos in The Imagination Dilemma (4) hebben we verbeeldingskracht nodig om richting te vinden in deze convergerende wereld.

“Dit moment van convergentie is uniek omdat we nog nooit in de geschiedenis zoveel technologische vooruitgang hebben gehad die elkaar kruiste – en dat alles in een exponentieel tempo, in een verslechterende toestand van de planeet, met een groeiende wereldbevolking en een sneller groeiende oudere bevolkingsgroep.” – Lydia Kostopoulos

Maar veel mensen en organisaties vinden dat moeilijk, omdat hun verbeeldingsvermogen en intuïtie jarenlang onderbenut zijn gebleven. Intuïtie vormt hierin een sleutel: het is vaak de eerste impuls die richting geeft aan waar en hoe we onze verbeeldingskracht inzetten. Juist bij het verkennen van nieuwe strategieën of het herkennen van kansen die nog niet rationeel te onderbouwen zijn, blijkt intuïtie een krachtige katalysator.

Vaardigheden van de toekomst

Wie zich staande wil houden in deze complexe realiteit, moet de juiste vaardigheden ontwikkelen. Het Future of Jobs 2025 rapport van het World Economic Forum (5)  noemt cruciale skills die het verschil maken: analytisch denken blijft essentieel. Maar de échte gamechangers volgen direct daarna: aanpassingsvermogen, veerkracht, samenwerking, creatief denken, zelfbewustzijn, nieuwsgierigheid.

Navigeren zonder blauwdruk

Dat is wat deze tijd vraagt: niet alleen cognitieve scherpte maar ook het vermogen om te voelen, verbinden en verbeelden. Om betekenis te kunnen geven aan wat onder de oppervlakte borrelt.

Cultuur was ooit de lijm die ons verbond en richting gaf. Nu versnelt cultuur juist de chaos. Waar eens een gedeeld verhaal bestond, leven we nu met duizenden waarheden tegelijk. Geen vaste structuren, maar omgaan met frictie.  Zonder gemeenschappelijke blik is het vinden van richting moeilijker dan ooit. Maar het is ook een kans om andere vormen van navigatie te ontwikkelen. Niet lineair, maar holistisch. Niet voorspelbaar, maar voelend. Op de tast.

Hoop

Het besef groeit dat we anders moeten leren kijken, luisteren en leiden. Er is hoop. Steeds meer mensen keren zich naar binnen. Niet om zich af te sluiten, maar om opnieuw af te stemmen. Op hun ritme. Op hun rol. Op wat klopt.

We zien het in nieuw leiderschap – of zoals sommigen het noemen: transcedent leiderschap, in de betekeniseconomie, in regeneratieve strategieën en in de roep om CEO’s met meer sociale vaardigheden. Leiderschap verschuift van controle naar aanwezigheid, van sturen naar verbinden. Niet omdat het soft skills zijn, maar omdat het de enige manier is om iets stevigs te bouwen in een vloeibare wereld.

Daarmee ontstaat ook een hernieuwde rol voor de toekomstdenker. Het is niet iemand die alleen ver vooruitkijkt, maar ook iemand die kan aanvoelen wat nu al verandert. Die niet wegvlucht voor onzekerheid maar er woorden aan geeft. Want juist daar – in die open ruimte tussen niet meer en nog niet, ontstaan de ideeën die ons verder brengen. Veel toekomstdenkers doen dit al van nature: luisteren naar wat nog niet wordt gezegd, maar wel leeft. Precies dat is wat de wereld nu nodig heeft – en daarin kunnen toekomstdenkers voorgaan. Nu machines leren denken, moeten wij weer leren voelen.

Wie durft te luisteren, voorbij het zichtbare, voorbij het zekere? Niet als tegenpool van het denken, maar als verdieping ervan. Want alleen als we hoofd, hart en lichaam verbinden, kunnen we de volle complexiteit van onze tijd echt begrijpen en aanpakken.

De vraag is: kunnen we weer luisteren? Naar onszelf? Naar de ander?

Voetnoten

(1) Gut Feelings, Gerd Gigerenzer. Pagina 151: “Intuitions based on only one good reason tend to be accurate when one has to predict the future (or some unknown present state of affairs), when the future is difficult to foresee, and when one has only limited information. They are also more efficient in using time and information. Complex analysis, by contrast, pays when one has to explain the past, when the future is highly predictable, or when there are large amounts of information.”

(2) Tricky Tijden, Jitske Kramer (2024).

(3) The rise and fall of rationality in language, Marten Scheffer et al (2022).

(4) The Imagination Dilemma, Lydia Kostopoulos (2025)

(5) Future of Jobs 2025 rapport, World Economic Forum (2025)