Navigeren in een zee van informatie.

/Paula Buit

Presentaties, artikelen, video’s, posts; losse brokstukken informatie zonder samenhang. Ik vind veel onderwerpen interessant maar er ontstaat langzaam een gevoel van chaos. Zonder filter voelt het alsof ik alleen maar fragmenten verzamel. Ik scrol, lees, kijk… maar waar leidt het toe? Een collage van random input in plaats van een betekenisvol verhaal dat richting geeft.

Om te overleven in de informatieoverload heb ik richting nodig: een zelfkritisch kompas. Welkom in het tijd waar ‘smaak’ het nieuwe intellect is, en waar het hebben van een zelfkritisch kompas de meest waardevolle vaardigheid wordt die je kunt ontwikkelen.

Ik neem je graag mee in de zoektocht hoe dan. Een tocht die me tot nu toe bracht op vier elementen waarmee je dat kompas samenstelt.

Focus: richting vinden in beweging

Het plaatje van het boekenwiel zette mijn gedachten letterlijk in beweging. Het idee van focus als een ‘punt’ is diepgeworteld in onze cultuur. Als een soort laserstraal dat zich richt op een ding tegelijk. Focus! Een mantra dat ik uitroep als ik me wil concentreren. Deze opvatting komt voort uit industriële en post-industriële ideeën over efficiëntie en productiviteit.

Maar het boekenwiel, een uitvinding uit de 16e eeuw laat zien, dat er een andere manier is om naar focus te kijken. Als een ruimte waarin we ideeën bij elkaar kunnen houden en laten interacteren. Dit perspectief sluit meer aan bij hoe ons brein daadwerkelijk werkt; associatief en non-lineair, met lussen en omwegen. En dit is hoe creativiteit en inzichten vaak ontstaan. Het is samenhang vinden in een wirwar van signalen. Focus is niet lineair, een inzicht dat me ook rust geeft in een tijd waarop zoveel op je afkomt.

Ik schreef hier eerder al een kort item over in mijn nieuwsbrief. Wanneer je een idee deelt, stel je je open voor verschillende perspectieven en feedback. Dat voelt kwetsbaar. Maar het helpt ook het idee sterker te maken. En dat gebeurde. Kornelis Wetsema, mede-oprichter van Het Grootste Kennisfestival van Nederland, meldde zich. Mijn ruwe gedachtegang werd de katalysator voor een groter gezamenlijk denkproces. Hier staan we nu. Schiet er maar op. In dit artikel probeer ik mijn gedachten over dit onderwerp toe te lichten. En hopelijk kan ik met jouw reactie het hierna weer een stuk(je) verder brengen.  

Smaak

Sinds AI de kosten van content tot bijna nul heeft teruggebracht, worden we overspoeld met informatie in alle soorten en maten. Zoveel, dat het soms moeilijk is te weten wat nog écht de moeite waard is. In een wereld waar content zo in overvloed is, is kennis niet langer het onderscheidend vermogen. Dat is je filter. De waarde zit in je vermogen om betekenis te geven, om te zien wat ertoe doet. Dit is het concept van ‘smaak’. Smaak, of noem het onderscheidingsvermogen, wordt door velen gezien als de nieuwe vorm van intelligentie. Het gaat over:

• patronen zien in chaos
• nuance herkennen
• context begrijpen
• dieper luisteren
• en soms ook over een vibe. Een yes gevoel. Hier wil ik meer over weten. Een beetje zoals Kornelis reageerde op mijn nieuwsbrief.

Smaak is kritisch denken met intuïtie. We waren dit een beetje kwijtgeraakt door de technologische versnelling en vertrouwen in algoritmes. Het gevoel van de regie kwijt zijn. Als tegenbeweging is daar het zelfkritische kompas. Dat niet om méér informatie vraagt dat we gedachtenloos consumeren, maar beter en actiever waarnemen en beoordelen. Dat actief regie  . In een wereld waar iedereen creëert, worden de curatoren, de mensen met smaak, visie en context, de gidsen van betekenis. Iets wat we in musea waar curatoren als sinds menseheugenis bestaan natuurlijk al lang wisten. En die strijd om te gidsen is nu hevig gaande. De substack-nieuwsbrieven blijven maar komen, de hoeveelheid ongeluisterde podcasts nemen toe. Er zit dus een tweeledigheid in het zelfkritische kompas. Hoe selecteer ik en wat stuur ik zelf uit? 

Vertrouwen

Curatie is niet hetzelfde als filteren. Het is een creatieve daad die context en betekenis schept. Zoals Tim Lebrecht (The House of Beautiful Business) zegt: “Curatie is niet het selecteren van het beste, maar het creëren van nieuwe betekenis door contrast, verhaal en verbinding.” Waar we onze aandacht op richten, bepaalt onze waarde. Je wordt wat je denkt. Ik zag een lijstje dat daarbij helpt: 1) Zeg NEE, 2) Maak je eigen JA (een HELL YES) en 3) heb MOED.

In dit nieuwe paradigma veranderen vertrouwenssystemen. We bewegen van (wan)vertrouwen in instituties naar vertrouwen in mensen. Curatoren – of ze nu individuen, kleine communities of gespecialiseerde platforms zijn – worden de nieuwe poortwachters van betrouwbaarheid. Deze verschuiving naar meer persoonlijke, op relaties gebaseerde vertrouwenssystemen weerspiegelt een dieper verlangen naar eigenheid en betekenisvolle verbinding in onze digitale wereld. Het verklaart de groeiende trend van kleinere, meer intieme digitale ruimtes. Denk aan besloten Substack-kanalen, besloten appgroepen, privé-nieuwsbrieven of exclusieve online communities.

Deze ruimtes bieden wat Leberecht beschrijft als “quiet magic, whispered secrets, and meaningful thoughts and recommendations passed to friends and contacts.” Deze kleinere gemeenschappen fungeren als vertrouwde filters in de grotere informatiestroom. Ze bieden een gevoel van belonging en wederzijds vertrouwen dat moeilijk te kopieren is in grotere, meer open platforms. Ze helpen ons de informatiechaos te ordenen.

Creatie

Ongetwijfeld wordt AI steeds geavanceerder. Het kan analyseren, categoriseren, voorspellen en creëren. Maar het kan niet verdwalen en dáár ontstaat vaak betekenis. Menselijke nieuwsgierigheid is vaak ongericht, intuïtief en emotioneel gedreven. Mensen doen toevallige ontdekkingen. We luisteren tussen de regels. We stellen vragen die buiten bestaande kaders vallen. Je voelt dat iets klopt voordat je weet waarom. In een wereld vol informatie is nieuwsgierigheid de motor, smaak het kompas. En curatie versterkt onze verbinding met de wereld. Een voortdurende cyclus van groei, richting en ontdekking. Blijf dus niet alleen leren wat je weet maar leer ook beter hoe je denkt. Denken over denken, zeg maar.

Ongetwijfeld wordt AI steeds geavanceerder. Het kan analyseren, categoriseren, voorspellen en creëren. Maar het kan niet verdwalen en dáár ontstaat vaak betekenis. Menselijke nieuwsgierigheid is vaak ongericht, intuïtief en emotioneel gedreven. Mensen doen toevallige ontdekkingen. We luisteren tussen de regels. We stellen vragen die buiten bestaande kaders vallen. Je voelt dat iets klopt voordat je weet waarom.

Bij Het Grootste Kennisfestival hebben ze die ervaring ook, vertelde Kornelis me. Het festivalformat is daar op gericht. Want ga zelf maar na waar je je het de dag na een muziekfestival het vaakst over hebt. Meestal niet die grote naam waar je misschien wel voor kwam, maar dat kleine verrassende bandje waar je onverwachts terecht kwam, omdat een andere plek vol was.

In een wereld vol informatie is nieuwsgierigheid de motor, smaak het kompas. En curatie versterkt onze verbinding met de wereld. Een voortdurende cyclus van groei, richting en ontdekking. Blijf dus niet alleen leren wat je weet maar leer ook beter hoe je denkt. Denken over denken, zeg maar.

Zelfkritische kompas-vaardigheden

De uitdaging voor ons is om deze zelfkritische kompas-vaardigheden, die naadloos blijken aan te sluiten op de Inner Development Goals te blijven cultiveren en te zoeken naar manieren waarop ze kunnen worden ingezet in synergie met AI, om zo tot nieuwe hoogten van menselijke prestaties en begrip te komen.

Door bewust te zijn waar je je aandacht op richt, ontwikkel je jezelf, maar draag je ook positief bij aan de samenleving. Het is een krachtige reminder dat in een wereld van eindeloze afleidingen, onze aandacht misschien wel ons meest waardevolle bezit is. En hoe we onze aandacht gebruiken, bepaalt in grote mate welke waarde we creëren en ervaren in ons leven.

Beter leren navigeren

Ik geef toe: ik worstel soms met al die content. Maar ik moet mijn eigen denken aanscherpen en me verzetten tegen de luie manier van informatie consumeren. Dus hierbij een paar inzichten die me helpen om beter te navigeren in de zee van informatie.

Wie ben jij. En wat vind je interessant?
Het gaat altijd over je unieke eigenschappen en je kennis en vaardigheden. Dit geeft ook richting aan de content die JIJ belangrijk vindt. Jouw unieke kijk op onderwerpen.

Bouw een creatieve voedingsbodem. Creëer een systeem waarin ideeën elkaar kunnen kruisen, zoals het boekenwiel. Waarnemen, beoordelen, creëren.

Bedenk dat focus niet lineair is, wie leest er niet meerdere boeken tegelijk?

Leer leren. Niet alles verzamelen, maar steeds beter afstemmen. Deze vaardigheid zal je goed van pas komen bij het verkennen van nieuwe onderwerpen of uitdagingen.

Creëer ruimtes voor dialoog. Praktijk voor blikverruiming, kleine communities, plekken om te reflecteren.

Wees media / AI-geletterd. Begrijp hoe platforms je blik sturen en kleuren.

Wat is jouw volgende stap in het ontwikkelen van jouw kritische kompas?

• Zou jij een scherper zelfkritisch kompas willen hebben?
• Wat doe jij al om de informatieoverload te filteren?
• Wat ontbreekt waardoor je geen stappen onderneemt om meer regie te krijgen op de informatieoverload?

Dit is een eerste verkennend artikel. Wat is jouw idee na het lezen van het artikel? Heb je voorbeelden of artikelen? App, mail of bel. Ik hoor je graag!