“Success is only success when all sides are winning.”
– Afrikaans gezegde

Ik kom uit de wereld van doe maar gewoon. Als ik en mijn broers en zus aan het klieren waren, de slappe lach hadden, als ik adrem was, dan kreeg ik ‘doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg’ te horen van mijn ouders. Het klinkt als een nuchter advies. Daar heb ik niets op tegen.

Het is een uitdrukking dat de gewoonheid benadrukt, je kop niet boven het maaiveld uitsteken. Maar ook, dat extravagantie of een kleurrijke paradijsvogel zijn niet voor ‘ons soort’ mensen is. Dit is natuurlijk niet zo, maar dat heb ik zelf zo vertaald.

Het kan een vorm van het upper limit probleem zijn, een concept dat Gay Hendricks introduceerde in zijn boek The big leap. Het is het idee dat we allemaal een interne ‘bovengrens’ hebben voor hoeveel succes, liefde en geluk we ervaren. Deze limiet wordt bepaald door onze onderbewuste overtuigingen, angsten en eerdere ervaringen. Als we deze limiet beginnen te
overschrijden, (of het nu in onze carrière,relaties of persoonlijk welzijn is), grijpt zelf-sabotage vaak in om ons terug te brengen naar onze ‘comfort zone’. Mmm, misschien klein beetje herkenbaar. Ben ik goed genoeg? Een vraag die veel mensen zich soms stellen.

Ik vind het leuk en verrijkend om over veel onderwerpen te lezen en mezelf te
ontwikkelen. Maar ik ben minder goed in het verwoorden van die interne wereld. Mijn gedachten zou ik graag letterpakketjes geven. Dat zou tof zijn. Op dit vlak opereer ik hetzelfde als een zeepok. De zeepok, las ik in een artikel, wordt geconfronteerd met een existentiële beslissing over waar
hij gaat wonen. Als hij dat eenmaal heeft besloten, blijft hij de rest van zijn leven met zijn lichaam vastgeklonken aan een rots. Ook ik blijf vastgeplakt aan mijn gedachten en die zit soms in de weg.

In de praktijk gebeurt er dan bijvoorbeeld dit: Ik kom iemand tegen en al mijn energie wordt opgeslurpt doordat het gesprek totaal uit balans is. Extraverte, mondige mensen die alle ruimte opsnoepen en de meer introverte types trekken zich terug uit het gesprek. Niet zomaar een opmerking natuurlijk. Ik hou van vragen stellen, dan krijg je ook, soms langdradige, antwoorden. Ik vind het lastig om zelf ruimte te pakken. De onbalans wordt hiermee nog verder versterkt. Hoe kunnen gesprekken anders verlopen? Mijn doel is niet dat iedereen mij aardig vindt of alles van me weet. Ik kom graag uit een gesprek met een gevoel van verbondenheid. En ik vermoed dat ik zelf ook een goed gesprek saboteer, doordat ik geen gespreksruimte ‘claim’.

Gelegen in de oksel van de snelweg A27, aan een idyllisch landweggetje staat een schuur. Niet zomaar een schuur, het is The Barn. Daar vinden gesprekken plaats, over de meest uiteenlopende onderwerpen en tussen verschillende type mensen. De gesprekken worden gestart zonder te weten hoe het precies zal eindigen. Het is de plek waar ik zojuist van wegrijd. Willem van der Schoot en ik kenden elkaar wel, al heel lang zelfs, maar elkaar echt goed gesproken, dat kwam er nooit van. Tot nu. Onderwerp van gesprek: hoe stimuleer je de kwaliteit van een gesprek? Met als resultaat dat de verschillende standpunten de basis vormen voor doorbraken die iedereen een stap vooruit helpen.

Willem gaf leiding aan creatieve bureaus als FHV BBDO, LEMZ en Havas Lemz. Lemz was één van de eerste ‘do good’-reclamebureaus van Nederland. Nu organiseert hij sessies met directies en managementteams om nieuwe perspectieven voor hun organisatie en business te ontwikkelen. Hoe vaak creëren we écht ruimte voor een open gesprek, zonder van tevoren een uitkomst in gedachten te hebben, vraagt Willem zich af? We zeggen dat we brainstormen, maar ondertussen proberen we stiekem de richting te sturen. In plaats van een uitwisseling van ideeën, worden het vaak botsingen van ego’s, alsof je in een slechte dans zit waarin iedereen de leiding probeert te nemen.

Dat klinkt alsof we op Otto Scharmer’s niveau 1 van bevestigend luisteren zitten. Je hoort eigenlijk alleen wat je wil horen. Otto Scharmer is docent aan het MIT en bekend als grondlegger van Theory U. Zijn werk richt zich op leiderschap, systeemverandering en het ontwikkelen van diepere niveaus van bewustzijn in organisaties en de samenleving. Otto Scharmer onderscheidt vier niveaus van luisteren. Elk niveau brengt je dieper, van ruis naar echte verbinding, en daarmee ook naar meer impact.

Een illustratie waar een goed gesprek volgens Willem om gaat, is het volgende: Oprah Winfrey heeft duizenden mensen geïnterviewd in haar talkshow The Oprah Winfrey show”. Ze heeft met iedereen gesproken, van Michael Jackson en president Obama tot gevangenen en mensen die worstelen met alledaagse problemen. Oprah heeft zo’n beetje alles gezien. En iedereen vraagt op de een of andere manier na een interview met haar: “Was it okay?” “How was that?” Met andere woorden: heb je me gehoord, heb je me gezien, betekende wat ik zei iets voor jou? Begin te luisteren met dat in gedachten, is het advies van Oprah.

We hunkeren naar verbinding. Maar in gesprekken luisteren de meeste mensen om te antwoorden, niet om te begrijpen. Hoe kun je op een dieper niveau contact maken? Hier zijn 5 manieren om dit te doen.

Wees aanwezig – zet afleidingen uit, luister zonder alvast je antwoord te formuleren.

Laat de ander uitpraten zonder te onderbreken. Vermijd aannames en oordeel niet. Wees nieuwsgierig en stel vragen.

Non-verbale signalen laten zien – oogcontact, knikken, een open houding. Vermijd gesloten houdingen, zoals gekruiste armen, en wees bewust van je gezichtsuitdrukking

Samenvatten en doorvragen helpt om écht te begrijpen. Vraag: kun je hier meer over vertellen, of wat betekent dit voor jou?

Durf stiltes te laten vallen in een gesprek. Dit geeft de ander ruimte om na te denken en meer te delen. Stiltes kunnen helpen om diepgang en reflectie te stimuleren.

Dit artikel komt uit mini-magzine Blikverruiming 03.