/Paula Buit

Stel je een kamer voor waarin duizenden stukjes confetti door de lucht dwarrelen. Kleurrijk, speels, maar ook chaotisch. Zo voelt onze wereld vandaag: een explosie van informatie, trends, ideeën. Hoe navigeer je door die wirwar? Mijn antwoord: smaak. Het bepaalt welke ideeën je oppikt, welke kansen je ziet, welke toekomst je durft te verbeelden. In een wereld waar alles mogelijk is, is zien wat ertoe doet de belangrijkste vaardigheid die je kunt hebben. 

Mijn vader maakte ooit een spel: vier-op-een-rij, maar dan in 3D. Mijn broers, zus en ik, we kregen er allemaal een. Ik speelde het vaak als thuis bij mijn ouders kwam. Na een tijdje kon ik niet anders dan in meerdere dimensies kijken.

Die manier van kijken op verschillende niveaus, verder dan één vlak, zo kijk ik ook naar het begrip smaak. Niet smaak in de zin van mooi of stijlvol, maar smaak als strategisch inzicht: dit doet ertoe, dat niet.

De nieuwe waarde van smaak

We leven in een tijd met een enorme informatieoverload. Oneindige AI-content. Trends. Meningen. Data. Het is net een confetti-explosie. Alles dwarrelt door elkaar, lekker kleurrijk dat wel, maar ook chaotisch. In die wereld is veel weten niet meer genoeg. Je AI-vriend weet het immers ook. Smaak wordt het nieuwe onderscheid. Het gaat niet om wat je denkt, maar HOE je denkt. Het gaat om wat je selecteert en waarom. Smaak is een filter dat patronen zichtbaar maakt in chaos, intuïtief aanvoelen wat belangrijk is. Het ontwikkelen van dit vermogen om te zien wat écht waarde heeft, vraagt tijd, nieuwsgierigheid en de vaardigheid om patronen te zien. Niet eendimensionaal, nee, net zoals het vier-op-een-rij spel, kijk je op verschillende niveaus. Het is een proces van zelfkennis en het vormgeven van je eigen wereldbeeld. Een zelfkritisch kompas dat zich scherpt door aandacht.

Verschillende manieren van denken

In het Westen leren we vooral logica, argumentatie en abstract denken. Logisch redeneren draait om vooruitdenken, van oorzaak naar gevolg. Als je over de toekomst nadenkt bijvoorbeeld, sta je dan in het heden en kijk je vooruit naar de toekomst? Of, begin je vanuit de toekomst en werk je ‘achteruit’? Je werkt vanuit een wensbeeld en stippelt de weg ernaar toe uit. Je leeft ‘alsof’ die andere toekomst vandaag al bestaat. Dat is creatief denken, de manier van denken die nodig is voor innovatie en verandering om niet met voor de hand liggende, lineaire ideeën te komen.

In Oosterse tradities ligt de nadruk meer op observeren van patronen en harmonie. Geen abstracte theorie maar inzicht door interactie met de omgeving. Het gaat over ervaring en context. Smaak combineert verschillende manieren van denken. Het is analytisch, creatief én intuïtief. Toekomstgericht én in contact met context, de realiteit.

Van confetti naar coherentie

Als je alles probeert te volgen, raak je overweldigd en raak je de richting kwijt. Smaak is een manier om verborgen verbanden in kaart te brengen op verschillende niveaus. De zichtbare en onzichtbare signalen. De logische elementen gecombineerd met de meer intuïtieve afstemming. Smaak is een persoonlijk ecosysteem van betekenis. Niet alles oppakken maar intuïtief filteren wat ertoe doet. Het geeft richting. Het trekt mij weg van oppervlakkige trends en zet me neer bij dat wat ik belangrijk vind. En dat maakt smaak zo belangrijk voor ondernemers, creatieven, strategen, voor iedereen eigenlijk: het helpt je sneller interessante invalshoeken ontdekken.

Ik zie 3 belangrijke condities om smaak te ontwikkelen:

1 Navigeren

Informatie verzamelen is geen doel op zichzelf, je moet het zien als je grondstof. En aandacht is het nieuwe goud. Aandacht is schaars, dus selecteer alleen de brokstukken informatie die er echt uitspringen voor jou. Opnieuw, je zult geen rechte lijn naar een oplossing vinden. Er zijn geen oplossingen. We hebben een manier nodig om complexe kwesties te verschuiven of open te breken, zodat er nieuwe wegen naar vooruitgang worden geopend. Naar mijn idee zullen we steeds vaker nadenken over de voorwaarden om beweging in een vraagstuk te brengen dan het daadwerkelijke resultaat of eindoplossing. Het is meer de gedachte: feel the stones while crossing the water. Het is een manier om permanente verandering en chaos om te kunnen gaan.

2 Jouw kompas ontwikkelen

Smaak begint bij jezelf. Wie ben jij. En wat vind je interessant? Het gaat altijd over je unieke eigenschappen en jouw kennis en vaardigheden. Dit geeft ook richting aan de content die JIJ belangrijk vindt. Jouw unieke kijk op onderwerpen. Selecteer eens vijf onderwerpen die jij interessant vindt. Verzamel en onderzoek ‘signalen van verandering’ of praktijkvoorbeelden van hoe de wereld aan het veranderen is. Laat deze signalen je nieuwsgierigheid prikkelen. Volg het spoor van aanwijzingen, waar dat je ook naartoe leidt. Door op zoek te gaan naar deze aanwijzingen voor de toekomst, ontwikkel je je jouw smaak waarmee je verrassende, vreemde en verruimende voorbeelden opmerkt van hoe je leven en de samenleving zouden kunnen veranderen. Deze opmerkelijke aspecten dagen je uit om nieuwe perspectieven, nieuwe technologieën, ideeën en sociale bewegingen te verkennen.

Naarmate we ouder worden, voelt nieuwsgierigheid riskanter dan voorheen omdat we ons meer bewust zijn van autoriteit en het gevoel ‘dom’ te zijn. En om de een of andere reden hebben deze dingen een sterkere invloed dan de honderden vragen die in ons hoofd rondzwerven. Een creatieve denker zijn betekent je hersenen toestemming geven om nieuwsgierig te zijn en er ook naar te handelen. Handelen betekent in dit artikel: ontwikkel dat zelfkritische kompas. Door meer verschillende en het aantal ideeën in je hoofd te vergroten, neemt de kans toe dat je het juiste idee tegenkomt. In een wereld waar we ontzettend veel aandacht hebben voor wat niet belangrijk is, is smaak een nieuwe vorm van strategisch denken.

3 Bouw een netwerk van betekenis

Als smaak wordt gezien als een persoonlijk ecosysteem van betekenis, dan vraagt het om een netwerk van samenhangende items die elkaar versterken. Een web van voorbeelden, ideeën, verhalen en ervaringen. Dat web is je smaak. Zoek uit wat je nieuwe ideeën geeft en zorg ervoor dat je dat in je routine opneemt. Misschien is dat met medewerkers praten, je klanten. Of krijg je inspiratie van voorbeelden uit andere branches. Het gaat om kleine acties die jouw zelfkritische kompas scherpen.

Smaak is jouw nieuwe strategische superpower. Het bepaalt welke ideeën je oppikt, welke kansen je ziet, welke toekomst je durft te verbeelden. In een wereld waar alles mogelijk is, is zien wat ertoe doet de belangrijkste vaardigheid die je kunt hebben.

Dit artikel maakt deel uit van het Zelfkritisch Kompas. Dit is een reeks artikelen en gedachtenbubbles hoe te navigeren in een tijdperk van informatieoverload met praktische tips wat jij kan doen voor een scherper kompas.

Dit was een item in nieuwsbrief 35. Wil je ook de nieuwsbrief Blikverruiming over nieuwe perspectieven op strategische onderwerpen ontvangen? Meld je aan. Je bent van harte welkom bij de community van Blikverruimers.